Creatief begaafden worden niet gezien

Creatief begaafden worden vergeten in het Thuizitterspact van de 4 grote steden. Tenminste, dat is mijn indruk. Daarom schreef ik op 9 februari 2017 een brief aan dhr. Marc Dullaert, en ik vroeg om een gesprek.

“Geachte heer Dullaert,

Ik lees in de media over het nieuwe Thuiszitterspact van de G4. Alle lof voor uw inspanningen en uw betrokkenheid bij dit onderwerp.

Ik begrijp dat u verder in gesprek gaat met ‘het veld’. Ik zou graag ook een gesprek met u hebben. Ik denk dat ik iets belangrijks heb bij te dragen m.b.t. een omvangrijke groep leerlingen, die tot nu toe echter te weinig wordt gezien: de creatief begaafden, die vaak (altijd?) ook hoogsensitief zijn.

Ik vermoed nl. dat de werkelijke problemen van deze groep ook binnen uw aanpak nog steeds over het hoofd gezien worden. Dit is namelijk een groep bij wie psychische problemen ontstaan door het onderwijs. Die problemen zijn dus symptomen. Zij vallen uit door het schoolsysteem zelf, niet doordat ze psychische problemen hebben. Die psychische problemen krijgen ze later wel, maar door de schoolstress.

Zij hebben dus niet zozeer een psycholoog nodig (en voorrang bij de GGZ) als wel met spoed een heel ander soort onderwijs: met een andere pedagogiek en didactiek. Zodat de psychische problemen voorkomen kunnen worden – of als sneeuw voor de zon verdwijnen.

Verderop in deze mail vindt u een toelichting en de oplossing die ik voor ogen heb. Hierover wil ik graag een gesprek met u hebben – of met een beleidsmedewerker.

Toelichting:

Over deze doelgroep is recentelijk onderzoek gedaan, dat niet tot vrolijkheid stemt:

  • In 2015 is door een team van de Universiteit Utrecht het welbevinden van creatief hoogbegaafden onderzocht. Dit blijft achter bij dat van hun leeftijdsgenoten. Dit onderzoek vindt u via deze link.
  • In 2016 heeft Joyce Gubbels in haar proefschrift aan de Universiteit Nijmegen aangetoond dat creatief begaafde leerlingen op school te weinig worden gezien en te weinig op hun niveau bediend.
  • Gevolg van wat Joyce Gubbels constateert, is dat deze groep massaal onderpresteert. Onderpresteren leidt vrijwel altijd tot ‘lastig’ gedrag of depressie en uiteindelijk tot uitval (Betts/Neihart 2010, zie bijvoorbeeld: deze samenvatting van hun onderzoek, met zeer duidelijke illustratie van de ‘glijbaan’ richting uitval waarop onderpresteerders onherroepelijk terechtkomen).

De groep creatief begaafden is een groep waarvoor onder andere geldt dat taken die normaliter als gemakkelijk worden aangeduid, moeilijk zijn en andersom: bijvoorbeeld stampwerk (tafels, topo, rijtjes, woorden, teksten) is voor hen moeilijk, maar begrijpen en iets dóen met de leerstof is gemakkelijk. Doordat ze de basis niet beheersen, krijgen ze geen ‘moeilijker’ werk, waarbij beroep wordt gedaan op hun creatieve vaardigheden. Logisch dat ze uitvallen.

Ik werk dagelijks met deze groep, en probeer ze binnenboord te houden in het schoolsysteem. De gevallen die zich voordoen, zijn schrijnend. Aan uitval gaat vaak een ontzettend conflict met de school vooraf. Door de stress van het ‘anders zijn dan school verwacht’ komen zij vaak niet tot leren. Scholen zien dus de potentie van een kind niet, maar alleen het – stressgerelateerde – gedrag.

Dit gedrag wordt vervolgens gecorrigeerd door aan het kind te ‘knutselen’: gedrag corrigeren, doorverwijzen naar GGZ – waar zij op basis van hun gedrag vaak misdiagnoses krijgen als autisme of AD(H)D).

Zij worden, kortom, weggezet als ‘cognitief niet al te sterke leerlingen met een handicap/stempel’, terwijl het in werkelijkheid kinderen zijn met een grote potentie: vaak meer- en hoogbegaafd.

Kind en ouders voelen zich door deze symptoombestrijding niet serieus genomen. Aan hun mogelijkheden en aan de dieper liggende onderwijsbehoefte wordt voorbijgegaan.

Voor zover ik weet is het aantal scholen dat werkelijk geschikt is voor deze groep, op 1 hand te tellen. Zeker in het VO. Dus waar wilt u naartoe met deze kinderen?

Oplossing:

Volgens mij is er minimaal(!) het volgende nodig:

Er moet echt snel werk gemaakt worden van voor deze groep geschikt onderwijs: niet in de vorm van speciaal onderwijs voor leerlingen met ‘stempels’ (want deze stempels zijn vaak misdiagnoses, zie bijlage), maar als een volwaardige onderwijsvorm, binnen het reguliere onderwijs. Initiatieven daartoe verdienen met spoed alle steun – en middelen!
Om uitval te voorkómen, dienen de criteria om deel te nemen bijvoorbeeld meer uitdagend onderwijs in de plusklas te worden aangepast. Nu is het criterium vaak 130 IQ+, een flink werktempo en hoge CITO-scores (dus succesvol zijn, presteren), terwijl creatief begaafden vaak al jong zijn gaan onderpresteren en daardoor totaal uit beeld geraakt (ze worden vaak niet eens getest: er wordt aangenomen dat zij gemiddelde of zelfs zwakke leerlingen zijn, onder het motto: ‘what you see is what you get’).
Daarnaast zou het natuurlijk heel fijn zijn als thuisonderwijs (maatwerk) legaal wordt. Niet alleen voor deze groep, maar voor iedereen die hoogsensitief en dus prikkelgevoelig is, en ondersneeuwt in grote klassen.
Graag licht ik dit toe in een gesprek.

Met vriendelijke groet,

Ilse Reijgwart